Aackocalc - Instructions.doc
1
AACKOCALC – Instructions, 2004 OCRed by Wilko Schröter
AACKOCALC
ALGEMEEN
een spreadsheet is een hulpmiddel om reeksen berekeningen uit te voeren. Dit doet het
programma op een voor de gebruiker zeer overzichtelijke wijze: het gebruikt a. h. w. een
groot vel papier, ingedeeld in regels en kolommen. De zo ontstane vakjes kunnen (zichtbaar)
een stukje tekst of een getal bevatten of (onzichtbaar) een formule, de formules 'werken' op
basisgetallen die in een of meerdere vakjes staan en plaatsen vervolgens het resultaat in een
ander vakje. Als de gebruiker alle basisgegevens en formules heeft ingevoerd is een
toetsaanslag voldoende om het hele 'model' (zo heet een spreadsheet met ingevoerde
basisgegevens en formules) in enkele minuten door te laten rekenen. Spreadsheets worden
veel gebruikt voor het maken van omzet- of winstprognoses, budgetten, financiele planning
e. d. maar ze zijn ook geschikt voor (niet te complexe) technische berekeningen.
LADEN
Het programma start vanzelf na laden met LOAD AACKOCALC of LOAD "". Nu verschijnt
automatisch het hoofdmenu op het scherm, dat de volgende opties biedt:
1 – gegevens tonen/invoeren
2 – spreadsheet opzetten
3 – spreadsheet saven
4 – spreadsheet loaden
5 – rekenen
Het gebruik van deze optiues wordt hieronder verder uitgelegd. 
Aackocalc - Instructions.doc
2
OPZETTEN
Als je een sessie begint met het 'kale' programma (dus zonder een eerder ingevoerd model),
dan werken de opties 1,3 en 5 nog niet. Probeer het gerust. Je moet dus ofwel een nieuwe
spreadsheet starten, ofwel een eerder 'gesaved' model laden. Na keuze van optie 2 vraagt de
computer zelf de volgende gegevens op: aantal regels en kolommen, breedte van een kolom
(aantal karakters), het aantal cijfers achter de komma en het maximale aantal formules. Als
hat model teveel geheugenruimte eist, geeft de computer een waarschuwing, waarna de
gegevens opnieuw opgevraagd worden. De beschikbare geheugenruimte is overigens vrij
groot (meer dan 35K). Dit is voldoende voor een model van b. v. 300 regels en 14 kolommen
van elk 7 karakters met 10 formules. Als je model toch niet de maximale geheugencapaciteit
gebruikt is het slim het model ruim op te zetten; je kunt dan later nog gemakkelijk een extra
regel of kolom in gebruik nemen zonder dat je van voren af aan moet beginnen.
TONEN/INVOEREN
Deze optie biedt een hele reeks subopties (de meeste verschijnen onder aan het scherm). Om
te beginnen drukt hij (een deel van) de spreadsheet op het scherm af. Als er nog geen getallen
zijn ingevoerd, verschijnen alleen de regel- en kokomnummers op het scherm. Ergens op het
scherm (de eerste keer linksboven) verschijnt de cursor (een zwart vierkantje). De cursor kan
met de gebruikelijke cursorbesturing (de toetsen 5, 6, 7 en 8) naar elke plaats op het scherm
gestuurd worden. Als hij daarbij aan een van de randen van het scherm komt, waar de
spreadsheet nog 'doorgaat', dan verschuift de spreadsheet een regel of kolom in tegengestelde
richting, zo dat de volgende regel of kolom zichtbaar wordt. Hierdoor kan eenmodel worden
gehanteerd, dat vele malen groter is dan het scherm. Naast de gewone cursorbesturing is er
ook nog een snelle besturing.
Met de toetsen CAPS SHIFT en 5, 6, 7 of 8 wordt de cursor in een keer naar de bijbehorende
rand van de spreadsheet gestuurd. De overige subopties werken als volgt:
1. GEGEVEN
Na indrukken van de g-toets kan een stukje tekst of een getal worden ingevoerd. Als het niet
langer is dan de eerder opgegeven kolombreedte verschijnt het automatisch in het vakje waar
de cursor op dat moment staat.
2. COPIEREN
Deze optie dient om een eerder ingevoerd gegeven in een aantal vakjes van de spreadsheet te
plaatsen. Na indrukken van de c-toets wordt gevraagd tot welke rij en tot welke kolom
gecopieerd moet worden. Het getal, dat in het door de cursor 'aangewezen' vakje staat, wordt
dan in alle vakjes geplaatst vanaf de 'cursor-rij' tot aan de opgegeven rij en vanaf de 'cursorkolom'
tot aan de opgegeven kolom. Het is dus mogelijk om snel een (gedeelte van) een regel,
een (gedeelte van) een kolom of een blok, bestaande uit (gedeelten) van meerdere regels of
kolommen met identieke gegevens te vullen.
3. FORMULE
Deze optie is vergelijkbaar met suboptie 1, alleen wordt nu, i. p. v. een gegeven, een formule
in het betreffende vakje geplaatst. Omdat formules veelal in een groot aantal vakjes worden
geplaatst, is de copieerfunktie hier 'ingebouwd'. Na het invoeren verschijnt de formule niet
zichtbaar in het vakje waarin de cursor staat (daar moet immers al een gegeven kunnen staan)
maar in 'inverse video' onder aan het scherm. Steeds als de cursor naar een ander vakje
verhuist, verschijnt onder aan het scherm de bij dat vakje behorende formule. In de eerste
bijlage wordt uitgelegd, welke rekenkundige uitdrukkingen geldige formules vormen.
4. NIEUWE FORMULES
Deze optie dient om de bestaande formules in een keer uit te wissen zonder dat de overige
gegevens verloren gaan. Om vergissingen uit te sluiten vraagt het programma om bevestiging
van de opdracht. Overigens moet er op gewezen worden dat deze funktie in principe niet
gebruikt hoeft te worden als het om slechts een of eqkele foute formules gaat. Als bij het 
Aackocalc - Instructions.doc
3
opzetten voor voldoende formules ruimte is gereserveerd kan eenvoudigweg in het
betreffende vakje een nieuwe formule geplaatst worden. De oude formule wordt dan buiten
werking gesteld maar hij verdwijnt niet uit het geheugen.
5. COPY
Deze optie gebruikt de copy-funktie van de Spectrum om dat deel van de spreadsheet, dat op
het scherm staat afgebeeld, op de printer af te drukken. Door systematisch de gehele
spreadsheet af te laten drukken, kan (na enig plak- en knipwerk) een 'hard-copy' verkregen
worden.
6. MENU
Het indrukken van de m-toets zorgt dat het hoofdmenu weer op het scherm verschijnt.
SAVEN
Met deze optie kan naar keuze het gehele programma met gegevens op tape 'gesaved' worden
of alleen de gegevens (inclusief formules). Copien van het programma mogen alleen voor
eigen gebruik worden aangemaakt. Het -op welke wijze dan ook- aan anderen ter beschikking
stellen van het programma is een inbreuk op het copyright van de auteur. Na het saven vraagt
het programma of het resultaat geverifieerd moet worden. (met 'j' of 'n' antwoorden). Vergeet
niet voor het verifieren de tape terug te spoelen, de 'mic' stekker te verwijderen en de 'ear'
stekker in te pluggen.
LOADEN
Met dit commando kan een eerder op tape 'geschreven' spreadsheet (d.w.z. gegevens en
formules) geladen worden.
REKENEN
Als alle gegevensen formules correct zijn ingevoerd, kan het hele model met optie 5 van het
hoofdmenu worden doorgerekend. Afhankelijkvan het aantal getallen en van de
ingewikkeldheid van de formules duurt dit van ca. 20 sec. tot ongeveer 5 minuten. Houd er bij
het opzetten van een model rekening mee, dat de rekenfunktie de vakjes van links naar rechts
en van boven naar beneden doorloopt. Tussenresultaten moeten dus altijd links van of boven
eindresultaten staan.
ENKELE TIPS
als het programma stopt met een foutmelding, b. v. door een fout in een formule, herstart het
dan altijd met 'GOTO 7000' of 'GOTO zv'; herstarten met 'RUN' gaat ook, maar dan gaan
onherroepelijk alle gegevens verloren.
GELDIGE FORMULES
regels en voorbeelden
Aan de gebruikte formules worden enkele eisen gesteld. AACKOCALC accepteert in een
formule alle voor de ZX Spectrum geldige rekenkundige uitdrukkingen (inclusief funkties
zoals cos, sqr, etc.). Daarnaast kunnen enkele bijzondere uitdrukkingen gebruikt worden om
getallen uit bepaalde vakjes op te halen en om regels of kolommen (gedeeltelijk) te
totaliseren. 
Aackocalc - Instructions.doc
4
Bijvoorbeeld:
r002............. geeft het getal uit een vakje in dezelfde kolom, maar uit regel 2.
k015 ........... geeft het getal uit dezelfde regel, maar uit kolom nummer 15.
p023127 ..... geeft het kolom 127.
h003015 ..... geeft het totaal van de vakjes uit dezelfde regel, in de kolommen 3 tim 15
(horizontaal optellen)
v005027 ..... geeft het totaal van vakje 5 tim 27 uit de kolom waarin cre formule staat
(verticaal tellen).
Om een regelnummer of een kolomnummer aan te geven moeten dus altijd drie posities
gebruikt worden (het programma controleert dit overigens). Dezelfde uitdrukkingen, maar nu
met een - of + voor het kolom- of regelnummer kunnen gebruikt worden om de positie van
een getal 'relatief' aan te geven, d. w. z. hoeveel regels en/ef kolommen het verwijderd is van
het vakje waar de formule in staat.
r+002 ......... geeft het getal uit eenvakjein dezelfdekolom, maar twee regels naar beneden.
k-015 .......... geeft het getal uit dezelfde regel, maar 15 kolommen naar links.
p-005+027 .. geeft het getal uit een vakje 5 regels terug en 27 kolommen verder (= naar
rechts)
Horizontaal en verticaal (sub)totaliseren kan niet relatief!
Nu enkele voorbeelden van complete formules:
.08xk-001.... geeft 8% van het getal in het vakje een kolom terug.
k215-r003 ... geeft het verschil van het getal in kolom 215 (in dezelfde regel) en het getal in
regel 3 (in dezelfde kolom als het vakje waar de formule in staat).
Het resultaat wordt steeds in het vakje geplaatst, waar 'de formule in staat'. Dit laatste staat
tussen aanhalingstekens, want de formules staan niet echt in de vakjes. Wel hoort bij ieder
vakje een variabele, die aangeeft welke formule op dat vakje werkt. Als een formule dus op
meerdere vakjes werkt, hoeft de formule zelf toch maar een keer in het geheugen opgeslagen
te worden. Bij het opzetten hoeft dan ook slechts het maximale aantal verschillende formules
te worden gegeven. Na invoer vraagt het programma of de formule gecopieerd moet worden.
Na opgave van de gewenste regels en kolommen wordt een verwijzing naar de formule in de
betreffende vakjes geplaatst. Enkele tips:
– het kan voorkomen dat een formule (of zijn voor het rekenen 'vertaalde' versie) te lang is;
hier zijn twee dingen aan te doen: de formule a. h. w. in twee delen splitsen (dus
tussenresultaten in een andere rij of kolom onderbrengen) of- als de beschikbare
geheugenruimte het toelaat
– meer ruimte voor de formules maken. Dit laatste kan je doen door de variabelen fl
(formulelengte) en vl (vertaalde-formule-lengte) een hogere waarde te geven (regel 9000
en 9010).
VOORBEELD
een hypotheekberekening met AACKOCALC
1. Zet met optie 2 een spreadsheet op met 40 regels en 10 kolommen met een breedte van 7
karakters. Reserveer ruimte voor minstens 10 formules. 
Aackocalc - Instructions.doc
5
2. Kies optie 1. Voer in regel 1, kolom 1 t/m 6 en in regel 2 t/m 25, kolom1 de volgende
gegevens in:
hypoth. schuld rente afloss. restsch. cum. Rt. ---
Lening 150000
Rente% 0.09
Annuit. 15000
1984
1985

.
2004
3. Voer de drie basisgegevens in: in regel 2, kolom 2 de aanvangsschuld (in dit voorbeeld
150000); in regel 3, kolom 3 het rentepercentage (hier 9%); en in regel 4, kolom 4 de annuiteit
(het vaste bedrag dat jaarlijks aan rente en aflossing betaald wordt; hier 15000).
4. Voer (met optie 3, submenu optie 'i') de volgende in:
– in regel 5, kolom 2: r002. Deze formule haalt een getal (de aanvangsschuld uit regel 2 van
de kolom waarin hij staat (kolom 2) en plaatst dit getal in het vakje waarin hij staat (regel
5, kolom 2; voortaan aan te duiden als vakje (5,2)). Deze formule niet copieren.
– in vakje (5,3) de formule: r003xk002. Deze formule copieren van regel 5 t/m regel 25 en
van kolom 3 t/m kolom 3 (de formule staat nu dus 'in' alle vakjes van kolom 3 tussen regel
4 en regel 26). Werking: de formule haalt steeds het getal uit kolom 2 vartdezelfde regel
(de schuld bij aanvang van het jaar) en vermenigvuldigt dit met de rentevoet (die steeds uit
vakje (3,3) (regel 3 van de betreffende kolom, d. i. kolom 3) wordt opgehaald.
– in vakje (5,4): r004-k003; copieren van regel 5 t/m 25, van kolom 4 t/m 4. Deze formule
haalt de annuiteit uit vakje (4,4) en trekt hier de in de vorige kolom berekende rente van af.
Het resultaat komt steeds in kolom 4 van de betreffende regel te staan.
– in (5,5): k002-k004. Copieren van regel 5 tim 25 in kolom 5. De formule berekent de
schuld aan het einde van het jaar door van de schuld aan het begin van het jaar (in kolom
2) de aflossing (uit kolom 4) af te trekken.
– in (5,6): k003. Niet copieren. De cumulatieve rente is in het eerste jaar gelijk aan de in
datzelfde jaar betaaIde rente.
– in (6,2): p-001+003. Copieren van regel 6 t/m 25 in kolom 2. Deze formule haalt steeds
een getal uit een vakje, dat een regel terug en drie kolommen verder ligt (d. w. z. kolom 5).
De restschuld van het vorig jaar wordt dus als aanvangsschuld van het volgende jaar
geboekt.
– in (6,6): de formule k003+r-001. Copieren van regel 6 t/m 25 in kolom 6. De in het
betreffende jaar betaaIde rente (uit kolom 3) wordt opgeteld bij de cumulatieve rente van
vorig jaar (uit dezelfde kolom, een regel terug). Het resultaat wordt in kolom 6 geplaatst.
5. Het model is nu klaar. Na controle van de formules kan het nu het beste eerst op tape
'gesaved' worden, zodat door een vergissing niet het hele model kan verloren gaan.
6. Kies dan optie 5. Na minder dan 1 minuut geeft het programma het signaal dat het rekenen
is beeindigd door het hoofdmenu weer op het scherm te zetten. Met optie 1 kunnen de
resultaten nu bekeken worden. Hopelijk valt het niet te erg tegen.
7. Als je wilt weten wat de gevolgen zijn van een andere rentevoet, een eenmalige extra
aflossing, een verhoging van de hypotheek of een andere annuiteit dan hoef je alleen maar het
betreffende basisgegeven te wijzigen (gewoon opnieuw invoeren met optie 1) en nog een keer
de opdracht 'rekenen' te geven.